Rabu, 11 Februari 2015

Kaba Mamak si Hetong

Ditulis Kembali OLEH Anas Nafis
(Bagian 2)
Kalarai22 sibungo alai - bamenggak bamenggo-menggo - bauia-uia manyasok - bapucuak rabuang tapinyo. Tiok suduik tiok piganta23 - tiok tapi tiok pitangang24 - pakaian Kasumbo Hampai.

Bawari Kasumbo Hampai – babajo25 sambia ka dapua - baminyak sambiang ka biliak - bacamin sarang ka pintu - mamakai  ka tangah rumah - rantak marantak susun kain - herek gumerek gunjai cawek - irun gumirun tanti baju - batapuak  subang di pipi - baralun galang di tangan - manyisiak cincin di jari. Jari sigulandak gunjo - langan antaran anyuik - batih bak paruik padi - lutuik mambuku banta - induak tangan bungka sapao - induak kaki barek satahia - papek kuku bulan tigo hari.
Kok den lorong ka romannyo - nan gadih Kasumbo Hampai - mahalah Rajo ka judunyo - mahalah Sutan ka tandiangnyo - suka Puti lawan duduak.
Pihak kapado sangguanyo - sangguanyo bajumbai alai - panggantuang duo puluah ampek - pangarang sambilan alai.
Siganyo manjalin mancik - inggok langau tunggang langgang - dek linggeh sanggua nan gadih.
Kununlah di Kasumbo Hampai - dijalai rokok sabatang - dikunyah siriah sakapua - sadang elok pamulutan - sadang dapek agak-agak - sanan bakatolah awaknyo:
"Adiak kanduang Si Kambang Manih - baolah limau sabuah - bao kumanyan Kambang oi. Adiak kanduang si Salamaik - bujang baolah api di sabuik - daulu kalian ka pincuran - papeklah limau dek ang sataro - pasanglah niek jo kaua. Bacolah Ya Allah Ya Sidhi Ya Mulie Ya Tuhanku junjuangan den".
Bajalan Salam Salamaik - diganggam rencong jo suok - dipacikan mangkuak jo kida - bajalan baduo jo Si Kambang.
Lah dakek ampia ka tibo - nak rang Si Kambang Manih - sinan bakatolah awaknyo:
"Tuan oi Salam Salamaik - caliak di tuan tantu-tantu - pandang di tuan nyato-nyato - kok mato den nan bapisek-pisek - kok pancaliakan den nan batuka-tuka - puti di mano tu nan mandi".
Manjawab Salam Salamaik:
"Adiak kanduang Si Kambang Manih - siko kito mulo susah - siko kito mangko kiamaik. Ukan do Puti nan mandi - Si  Rona Pinang ko moh tu - adiak Mamak Si Hetong".
Bawari Si Kambang Manih - dicampakannyolah rencong - dilantiangkannyo kumanyan - diserakannyo tu limau. Babaliak suruik Si Kambang - paluahlah untak antiakan - angoklah gadang ketekan - dek sangaik latiah bajalan.
Lah tibo Si Kambang Manih - di bawah anduang nan gadang - lah batamu jo nan gadih.
Bakato Kasumbo Hampai:
"Darah den badabuak-dabuak - jo sia adiak batingkah - jo sia adiak bakalahi - mulo sarupo satampan iko".
"O aciak Kasumbo Hampai” katonyo Si Kambang Manih.
“Ukan kami bakalahi - ukan ambo batingkah - langik runtuah tanah lah taban - Si Rona Pinang namonyo - tu adiak Mamak Si Hetong - mandi di pincuran kito. Lah karuah pincuran kito - lah panuah  didakinyo".
Lalu berang Kasumbo Hampai - dicabiak baju di dado - dibungkuih kain dalam badan. Barakaik bangih hatinyo - lapeh pangarang sanggua - tagerai rambuik  nan gadih - baleyok-leyok sampai di tanah - bakabek-kabek tibo di tumik - bapalun-palun di pinggang.
Tibo awaknyo di pincuran - nan gadih Kasumbo Hampai - bakatolah awaknyo:
"Sia iko paja nan mandi di sumua ambo - sumua ambo sumua batuah - akeh rajo-rajo mandi - akeh Sutan minum-minum. Di sia kau dapek pangaja - di sia kau buliah pituah  -  anak anjiang anak binatang - anak jumbalang26 moh kironyo - anak ngiang-ngiang rimbo - anak cancang panarahan27. Kununlah bak pareh  kau iko - tapijak ka den jengkeangkan - tarewai ka den lapehkan - tatangguak ka den tuntuangkan.
Bapak kau panjua pada28 - mandeh kau panjua sadah - cacek kau batukuak-tukuak - hino kau batambah-tambah - io bana bak pantun urang,
                                                Balari-lari ka pakan,
                                                Mandapek alang ateh tunggua,
                                                Lah ganok hari kau tiado makan,
                                                Bagai maik dalam kubua".
Mandanga kato nan bak kian - bakato Si Rona Pinang:
"Kak oi Kasumbo Hampai - jan kakak baitu bana - lauik sati rantau batuah - urang dunia pandai-pandaian. Kok tak dapek di urang siko - ka danau ambo mintakan - ka Aceh batandang tidua - nan gadih ka sanang tiado".
Bawari Si Rona Pinang - nyo kapik guli satangkai - nyo pangku kayu sakarek - nyo jenjeang aia sagaluak - dilakekannyo kodeknyo - kodeknyo sacapiang  ketek  - kiro panyaok urek sajo - baitu tandai mikinnyo.

Babaliak Si Rona Pinang - baharu tibo inyo di dangau - bakato Si Rona Pinang:

"Tuan oi Mamak Si Hetong,
       
                                                Antah ijuak dielokan,
                                                Ba a anyo saga nan tabao,
                                                Paikek di pinggang tabiang,
                                                Sajak daulu den katokan,
                                                Disasa ka dapek tiado,
                                                Jariah den tabuang samiang.
Tuan suruah juo den ka kiun - sumua urang sumua batuah - bakeh rajo mandi-mandi - bakeh sutan minum-minum - bakeh gadih bamain-main - bakeh puti baherak-hiru.
Dek tumbuah malang jo maleh - sataro awak den mandi - batamu jo Kasumbo Hampai. Lah buliah amun jo cacek - lah buliah29 upek jo puji - jo a lah malu ka dibangkik - baarato babando tiado".
Bawari Mamak Si Hetong:
"Jan itu adiak rusuahkan - jan itu adiak risaukan - lai amuah adiak den suruah - ka rumah aciak Ameh Manah. Pailah manyalang rencong - dititiak tukang duo baleh - disapuah tukang batujuah - disintak bakato-kato - diganggam batutua-tutua - ratak puntiang tando gateh,
                                               Api-api tabang ka tunggua,
                                               Tibo ditunggua balalaran,
                                               Angok-angok maik di kubua,
                                               Biso nan tidak katawaran.
Itulah rencong nan ka kau salang - ka rumah aciak Ameh Manah - anak tungga Adudalah".
Kununlah Si Rona Pinang - baharu tuannyo manyuruah - awaknyo bajalan sakali - ka rumah aciak Ameh Manah.
Lah dakek ampia ka sampai - mandariang salindik jantan - mambilobok baruak nan tungga - manyalak anjiang nan gagok - bakukuak kinantan cuci - mambaleh si biriang kuniang - hiruak-hiru ayam nan banyak.
"Sutan nan mano nan ka tibo - rajo nan mano nan ka datang - puti langik mano nan ka turun - adiak kanduang Si Kambang Manih" katonyo aciak Ameh Manah.
Mancabua ka biliak dalam - lantak juo peti mangewang - mandanguang tali  bubutan - saribu pasak malonjak - tabukak peti nan gadang - barisi pakaian rumah. Takambang tirai jo kulambu - takambang tirai langik-langik - baserak kasua tangah rumah - lah lakek pakaian rumah.
Kok dihetong rumah Ameh Manah - dampa-dampa si ula gerang30 - tuturan labah mangirok - gonjong atok rabuang  mambacuik - halaman carano basa.
Manjanguah Puti Ameh Manah - mancaliak lalu ka halaman - sinan  tacanganglah awaknyo – kironyo ukan puti nan datang - ukan to gadih nan lah tibo - kironyo Si Rona Pinang - tu adiak Mamak Si Hetong.
Bapantun Si Ameh Manah:
           
                                               "Cubadak tangah halaman,
                                               Tataruang di ampu kaki,
                                               Si Rona usah tagak di halaman,
                                               Tu kendi basuahlah kaki".
       
Manjawab Si Rona Pinang:
"Kak oi aciak Ameh Manah,
       
                                               Den atak den atun-atun,
                                               Den lalu ka kida rumah,
                                               Mulo den tagak tatagun-tagun,
                                               Haram den aso aciak di rumah".
       
Lah naiak Si Rona Pinang – ka rumah aciak Ameh Manah – lah timbang salo manyalo – lah ganti siriah manyiriah – rokoklah abih sabatang – siriahlah abih sakapua. Sarilamak jatuah ka paruik – sarimorak tingga di muko – siriah tingga di bibianyo – sadang elok pamulunan – aciak Ameh Manah – jo Si Rona Pinang.
Bakato Si Rona Pinang:

"Mulo den datang ka mari – malang tak buliah den tulak – mujua tak buliah den raiah – pai den ka sumua Kasumbo Hampai – lah diupek dipujinyo – lah di amun dicaceknyo. Jo alah malu ka den bangkik – baarato babando tiado – baniniak bamamak tiado. Ambek lai arato jo bando – minun makan lai den tiado – aia sagaluak nan den minun – guli satangkai nan den makan. 

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Kristenisasi di Ranah Minang

Foto: Kompasiana Pemeluk   Kristen sudah masuk ke Minang-kabau sejak Plakat Panjang ditandatangani tahun 1833 silam. Beratus tahun berlalu, ...