Jumat, 05 Desember 2014

Kaba Mamak si Hetong

Ditulis Kembali Oleh Anas Nafis
(Bagian 1)
TATKALO mulo-mulonyo - alun ba Sunua Kurai Taji  - alun ba Tiku Pariaman - alun ba Sintuak Lubuak Aluang - bumi ka tahantam turun - langik ka tasentak naiak -  lauik salaweh daun marunggai - dunie salaweh tapak kudo - buruang batolan-tolanan - dagang babondong-bondongan.

Ado sapakaro duo - dalam Ulak Tanjuang Bungo - di nagari Camin Taruih - di Inak Muaro Intan - di ranah Payuang Sakaki - di anau nan kaciak-kaciak - di  langgundi1 nan linggayuran2 - di karambia atok tungku3 - di pinang nan lamah-lamah  - di cubadak gadang tinggi - di lakek-kanji satumpuak.
Kok tinggi duo jo randah - kok hino duo jo mulie - kok elok duo jo buruak - kok kayo duo jo suka.
Sialah urang nan kayo - iolah Datuak Bandaharo - io Rubiah Rando Kayo - dunsanak Rajo Nan Angek.
Dek untuang jo paruntuangan - dek laruik lamo babaua - tumbuah baranak babuah - ado anaknyo padusi - tibo di lantai lantai patah - tibo di sandi sandi balah - baharu ado baharu banamo - banamo Kasumbo Hampai.
Kok kaciak pandeka lilik4 - kok ketek akanyo panjang - ruai bak  anak kambiang - bak lobak di pamarunan5 - bak  jaguang tangah duo bulan - maruai bak padi masak.
Tak gadih saelok itu - maha sutan ka tandiangnyo – maha rajo ka judunyo. Bak malaikat turun ka dunie - bak Nabi ka jawek salam.
Kok diagak diagiahkan - kok dicurai dipapakan - mukonyo bagai bulan panuah - iduangnyo bak talua bondo - pipinyo pauah dilayang - kaniangnyo kiliran taji – abuaknyo landia disintak6. Dikaniangnyo bantuak tajian – ditundun7 kaja mangaja - sangguanyo bajumbai alai - pangarang duo puluah ampek -  panggantuang sambilan alai. Siganyo manjalin mancik – inggok langau tunggang langgang - bak antun linggeh8 sangguanyo - nan gadih Kasumbo  Hampai - anak Rubiah Rando Kayo - kamanakan Rajo Nan Angek. Caliaknyo camin talayang - kuripeh palito padam - kalilik9 pagaga ambun. Bibianyo limau sauleh - giginyo kambojo masak – daguaknyo awan tagantuang - batang lihia mundam10 dilariak - sariang gantiang bak pinyangek – rampiak11 pilin bak pianggang. Pinggangnyo sacakak daun bodi - batih bak paruik padi - lutuik mambuku banta - induak tangan bungka satahia - jari sigulandak gunjo - papek kuku bulan tigo ari - baitu tandai rancaknyo.
Kok diagak diagiahkan - kayonyo Kasumbo Hampai - kabau bantiang tayok12 di padang - kambiang panuah di baluka - itiak tanang di muaro - parpati linduang jo bulan - rang dangan13  sakarek koto - sawah gadang sabuah banda - kapuak kaciak salek samalek - di tangah si bayau-bayau - di rusuak si tinjau  lauik - di tapi sitangguang lapa - makanan dagang nan lalu - minuman urang kampuangnyo. Sabuah anyo pantangnyo - asa jan dibuang-buang. Baitu tandai kayonyo - nan gadih Kasumbo Hampai.
Kaba baraliah anyo lai - sungguah baraliah sinan juo. Takaba suka jo bansaik - sialah urang nan suka - io moh Mamak Si Hetong - baarato babando tiado -   bamamak banyinyiak tiado - minun makan lai tiado – guli14 satangkai panghidupan - aia sagaluak nan dimakan.
Abih taun baganti taun - abih bulan baganti bulan - awak kuruih daki lah banyak - tulang rusuak batunjuran -  daki di pungguang lah baguluang - bakain sacodiak ketek - kiro panyaok urek sajo - baitu tandai bansaiknyo - baitu tandai sukanyo - nak urang Mamak Si Hetong. Tingga baduo baradiak - Si Rona Pinang namo adiaknyo. Manangih Si Rona Pinang - apolah buah tangihnyo:
"Tuan oi Mamak Si Hetong - nyato paruik litak nak makan - nyato awak auih nak minun - bak ka titiak darah di tunjuak -  bak ka ilang nyao rean15 - bak ka putuih rangkai hati - bak ka rompong bubun-bubun - baitu tandai litak paruik den - tuan oi Mamak Si hetong" katonyo Si Rona Pinang.
Manjawab Mamak Si Hetong:
“Adiak kanduang Si Rona Pinang - tak elok adiak parusuah - tak elok adiak parisau - urang parisau dareh mati - urang parusuah dareh tuo.
Lai amuah adiak den suruah - kok io paruik litak nak makan - kok io auih nak minun - pailah adiak ka kiun - ka kampuang Kasumbo Hampai - ka luhak15a ka Padang Rajo - lumuik tiado lintah tiado - sipaik sajo nan marupo - kalari16 babondong ilia - ikan gadang babondong mudiak - anak pantau bamain-main.  Baolah aia sagaluak - baolah guli satangkai - kapik kayu sakarek. Guli ka ubek litak - aia ka ubek auih".
Mandanga kato nan bak kian - bajalan Si Rona  Pinang  - bajalan baguluik-guluik - bajalan bagageh-gageh - paluhlah untak antiakan - angoklah gadang ketekan.
Lah dakek ampiang ka sampai - aluran tibo di sanan - lah tibo Si Rona Pinang - di sumua Kasumbo Hampai.
Bapantun Si Rona Pinang - apolah buah pantunnyo,
                                              "Kampia kaciak kampia basuji,
                                                Kampia sudah dipamalai17,
                                                Aia janiah tapian sunyi,
                                                Di sumua Kasumo Hampai.
Kok anyo mandi den siko - paruik den litak ka kanyang - awak den auih ka sajuak - tubuah nan buruak ka elok". Talalu mandi sakali.
Sabanta Si Rona mandi - duo banta Si Rona mandi - lah karuah pincuran urang - dek daki Si Rona Pinang.
Dek maso diwaso itu - hari nan sadang tangah hari - sadang bunta bayang-bayang - sadang litak-litak anjiang - sadang kanyang-kanyang pipik - tasintak Kasumbo Hampai - talalu jago sakali - bakabek-kabek jo kaban18 - bapiro-piro jo cindai - bapalun-palun jo rambuik.
Bakato Kasumbo Hampai:
"Diak kanduang Si Kambang Manih - dangakan pantun den di kau,
                                                Limo kupang limo busuak18a,
                                                Duo kali tangah tigo ameh,
                                                Kurang duo kupang sapao,
                                                Hari kok mambang barisuak,
                                                Balimau tasinga paneh,
                                                Ka pambuang-buang maro".
       
Mandanga kato nan bak kian - jadilah heran kiro-kiro bapaknyo - mabuak hati bundo kanduang - maagaki curai pantunnyo - mamikiri takabianyo.
Kununlah Si Kambang Manih - iolah urang nan bijak - Kambang Manih kumbang den oi - inggok di rantiang mambunuah.
Si Kambang nan bakeh hati - awaknyo rajin disuruah - capek kaki ringan tangan – karacau19 taulah-ulah - mamacah sakali balun.
Bawari Si Kambang - mancabua ka biliak dalam - malantak peti mangewang - mandanguang tali bubutan - tabukak buntia nan gadang - barisi pakaian sasalin. Apolah roman pakaiannyo - hitam batapo tak tantu kulabu biru - tak abeh kapeh Kuantan Batang Hari - dijujuik badalua-dalua - dipageh badambun-dambun - ditanun nak rang baisang20 - digantiah nak rang baparuah21.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Kristenisasi di Ranah Minang

Foto: Kompasiana Pemeluk   Kristen sudah masuk ke Minang-kabau sejak Plakat Panjang ditandatangani tahun 1833 silam. Beratus tahun berlalu, ...